ผักไฮโดรโปนิกส์ ปลูกด้วยสารเคมีล้วน ๆ จริงหรือไม่ ?

Designed by Freepik

เมื่อหลายปีก่อนหลายคนเชื่อว่า ผักไฮโดรโปนิกส์ปลอดภัย เป็นผักปลอดสารพิษ แต่ต่อมาก็มีการพูดกันว่า ผักไฮโดรโปนิกส์อันตรายเพราะว่าปลูกด้วยสารเคมีล้วน ๆ ซึ่งก็ปลูกด้วยสารเคมีจริง ๆ แต่นั่นเป็นความจริงเพียงบางส่วน เรามาดูว่ามีความจริงอะไรอีกบ้าง

ขอเริ่มด้วยคนไทยส่วนใหญ่ใช้คำว่า “สารเคมี” ในความหมายที่เป็นสารสังเคราะห์ ไม่ใช่สารธรรมชาติ และเป็นอันตรายต่อมนุษย์ ซึ่งนั่นเป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้องนัก เนื่องจากสารต่าง ๆ ในโลกล้วนเป็นสารเคมีทั้งสิ้น เช่น น้ำ ก็เป็นสารเคมี มีสูตรทางเคมีคือ H₂O และไม่ว่าน้ำจะมาจากแหล่งน้ำธรรมชาติแล้วนำมาทำให้บริสุทธิ์ หรือสังเคราะห์ขึ้นในห้องทดลอง ถ้าสุดท้ายแล้วมีสูตรทางเคมีเหมือนกัน ก็เป็นน้ำที่เหมือนกันทุกประการ และเป็นสารตัวเดียวกันด้วย ดังนั้นขอให้เข้าใจก่อนว่า ความเป็นอันตรายของสารนั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่า สารนั้นเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือมนุษย์สร้างขึ้นมา แต่มันขึ้นกับชนิดของสาร และปริมาณของสารมากกว่า ว่าเป็นอันตรายหรือไม่ 

ในทำนองเดียวกัน เมื่อเรารู้ว่าสารอาหารที่พืชสามารถดูดซึมจากดินแล้วนำไปใช้ในการเจริญเติบโตนั้น มีสูตรทางเคมีว่าอย่างไร เราก็สามารถเตรียมสารชนิดเดียวกันไว้ในสารละลายให้กับพืชพร้อมที่จะดูดซึมไปใช้ได้เลย เช่น ไนโตรเจน(N) เป็นสารอาหารที่จำเป็นสำหรับพืช และเรารู้ว่า พืชจะดูดซึมไนโตรเจนในรูปแบบของ แอมโมเนี่ยม (Ammonium: NH₄⁺) หรือ ไนเตรต (Nitrate: NO₃^–) เราก็สามารถเตรียมสารชนิดนี้ให้กับพืชได้เลย เช่น อาจจะเตรียมจากสารเคมีที่ชื่อว่า โพแทสเซี่ยมไนเตรต(Potassium Nitrate: KNO₃) โดยการใส่สารโพแทสเซี่ยมไนเตรตนี้ลงในน้ำ เมื่อสารนี้ละลายน้ำแล้ว เราก็จะได้ โพแทสเซี่ยม ไอออน(K⁺) และ ไนเตรต (NO₃^–) ซึ่งทั้งสองตัวก็เป็นสารที่พืชสามารถดูดซึมไปใช้ได้ และถึงแม้ว่าสาร ไนเตรตในดิน กับในสารละลายสำหรับปลูกพืชจะมีที่มาต่างกัน แต่สำหรับพืชแล้ว มันไม่ต่างกันเลย และไม่ใช่แค่ไนโตรเจนเท่านั้น สารอาหารตัวอื่น ๆ ที่พืชต้องการก็เป็นไปในลักษณะเดียวกัน

สรุปว่า การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ และการปลูกในดิน ผักก็ได้รับสารอาหารในรูปของสารเคมีชนิดเดียวกัน เพียงแต่มีที่มาต่างกัน ดังนั้น จากคำถามที่ว่า พืชไฮโดรโปนิกส์ปลูกด้วยสารเคมีใช่หรือไม่ ก็ต้องตอบว่าใช่ แล้วอันตรายหรือไม่ ในเบื้องต้นก็ต้องตอบว่า มันก็ไม่มากไปกว่าพืชที่ปลูกด้วยดิน แล้วผักไฮโดรโปนิกส์นั้นปลอดภัยไร้กังวลเลยหรือไม่ ก็ต้องตอบว่าไม่ใช่ ยังมีความกังวลในเรื่องของความเข้มข้นของสารอาหาร การสะสมของสารอาหารในพืชผัก และการปนเปื้อนในสารละลาย เราจะนำเสนอข้อมูลในเรื่องเหล่านี้ในโอกาสต่อไป